Cikli i jetës njerëzore në Parkun Frogner të Osllos

Gjatë qëndrimit tim në Osllo vizitova parkun e njohur Frogner, i cili në periudhën e verës ka një gjallëri shumë më të madhe sesa tani në muajin prill.

Një ndër pjesët më frekuentuese për vizitorët e Osllos, pa dyshim, është parku Frogner që ndryshe njihet edhe si Parku Vigeland, bazuar në faktin se figurat e skalitura në këtë park janë vepër e skulptorit të njohur norvegjez, Gustav Vigeland. Gustav Vigeland ka lindur më 11 prill 1869 në Mandal, Provinca Vest-Agder; vdiq më 12 mars 1943 në Oslo. Ai ishte ndoshta skulptori më i rëndësishëm i Norvegjisë. Vigeland gjithashtu projektoi medaljen e Çmimit Nobel për Paqen në vitin 1902. Gustav Vigeland shquhet mes skulptorëve norvegjezë me imagjinatën dhe produktivitetin e tij të jashtëzakonshëm. Ai erdhi në Oslo si adoleshent dhe jetoi këtu për pjesën më të madhe të jetës së tij. Ai la një punë të madhe në qytet, duke përfshirë një nga atraksionet  më të vizituara.

Komuna e Oslos kishte marrë të drejtat për skulpturat e artistit në këmbim të jetesës së artistit. Në Oslo ka një grup monumental figurash në Parkun Frogner me Parkun e Skulpturës Vigeland. Tema kryesore e parkut është cikli i jetës njerëzore. Kompleksi u krijua midis viteve 1924 dhe 1943. Ai përfshin 212 figura, duke përfshirë 58 figura bronzi në një urë, duke përfshirë Sinnataggen e famshëm («Sfiduesi i vogël»), një fëmijë i vogël që shtyp këmbën me zemërim dhe një nga 121 figurat prej guri të formuara në një kolonë të lartë graniti, në lartësi prej 17 m.

Sfiduesi i vogël (Sinnataggen) është një skulpturë bronzi e një djali të vogël të zemëruar, e cila u krijua nga skulptori norvegjez Gustav Vigeland dhe ndodhet në kompleksin e skulpturës në Frognerpark. Është një nga skulpturat më të famshme të Vigeland-it dhe konsiderohet simbol i Oslos.

Skulptura, e cila është 83 centimetra e lartë dhe peshon 45 kilogramë, tregon një djalë të vogël e të zhveshur me kokë tullac. Siç sugjeron emri, djali është i zemëruar. Fytyra e tij është e shtrembëruar nga zemërimi, duart i ka shtrënguar në grushte dhe godet këmbën e djathtë me inat.

Përndryshe veprat natyraliste të skulptorit Gustav Vigeland u ndikuan nga Auguste Rodin. Si adoleshent ai bëri një praktikë si gdhendës druri. Ai mori trajnim të mëtejshëm nga skulptori Brynjulf ​​Bergslien. Në jug të Frognerpark në Nobelsgate 32 është studioja e dikurshme e skulptorit, e cila tani ka skicat dhe skulpturat e Muzeut Vigeland.

1 of 9

Një udhëtim studimor e çoi Gustav Vigelandin në Berlin, në 1895. Gjatë qëndrimit të tij prej gati katër muajsh, ai takoi një numër artistësh gjermanë, polakë dhe skandinavë, mes tyre Stanislaw Przybyszewski dhe Edvard Munch, me të cilët ishte miq. Të dyve ai u ka bërë buste portrete, të cilat nuk kanë mbijetuar. E vetmja vepër e mbijetuar nga koha e tij në Berlin është grupi i figurave «De nedbøyde» (Ata u përkulën).

Skulpturat në urën në Parkun Frogner u krijuan midis viteve 1926 dhe 1933, por skulpturat e para nuk u ngritën në park deri në vitin 1939. Sfiduesi i vogël daton në vitin 1928. Vigeland kishte krijuar më parë disa miniatura të figurës.

Në natën e Vitit të Ri 1992, “Sfiduesi i Vogël” u vodh nga autorë të panjohur. Ata e prenë atë mbi kyçin e këmbës së majtë. Vjedhja çoi në raporte të shumta shtypi dhe zemërim në mesin e popullatës. Skulptura u gjet më 12 janar, më pas u kthye në Frognerpark dhe u rilidh me këmbën e majtë. Autorët nuk mund të identifikoheshin. Që atëherë, ka pasur disa sulme të tjera mbi statujën me bojë ose mjete. Gjithashtu u përdor disa herë për protesta, duke përfshirë kundër Bankës Botërore dhe për një qendër rinore. Në prill 2021 pati një tjetër përpjekje për të hequr statujën në kyçin e këmbës. Pas kësaj duhej çmontuar për riparime.

Sfiduesi i vogël është i preferuari i banorëve të Oslos dhe turistëve dhe konsiderohet ndër simbolet e qytetit. Popullariteti i kësaj figure, së bashku me një legjendë që prekja e skulpturës sjell fat, do të thotë që turistët në veçanti e prekin atë shpesh, duke prekur veçanërisht organet gjenitale dhe dorën e majtë. Si rezultat, në këto zona nuk ka patina (shtresë mbrojtëse) dhe dora dhe organet gjenitale dallohen qartë nga pjesa tjetër e trupit me shkëlqimin e tyre metalik.

Qëkur Gustav Vigeland vdiq në 1943, veprat e tij tani janë në domenin publik dhe për këtë arsye mund të riprodhohen edhe për qëllime komerciale. Përpjekja e qytetit të Oslos për të siguruar të drejtat për skulpturat dhe për të parandaluar riprodhimin dështoi në vitin 2017 përpara Gjykatës EFTA.

Miniaturat e sfiduesit të vogël të bëra nga Vigeland janë nxjerrë në ankand disa herë për shuma të mëdha. Në vitin 2017, për shembull, një blerës anonim ofroi 1.6 milionë korona norvegjeze (rreth 163,000 euro) për një shifër të vitit 1911, e cila, ndryshe nga versioni në Frognerpark, ka flokë dhe është dizajnuar më ashpër. Pesëmbëdhjetë vjet më parë, një skulpturë e ngjashme ishte shitur në ankand për 1.1 milion krona. Skulptura e vitit 1911 u shfaq në një pullë të Postës Norvegjeze në 2019 për të përkujtuar ditëlindjen e 150-të të Vigeland. Skulptura në Parkun Frogner ishte paraqitur tashmë në një pullë norvegjeze në vitin 2000./ Xhevdet Kallaba